Cỏ dùi trống
Tên tiếng Việt: Cỏ dùi trống, Cốc tinh thảo, Đầu đinh, Co nhả gô khao (Thái)
Tên khoa học: Eriocaulon sexangulare L.
Họ: Eriocaulonaceae (Cỏ dùi trống)
Công dụng: Chữa đau mắt, giải nhiệt, an thần, nhuận gan (Cụm hoa sắc nước uống).
Mô tả
- Cây thảo mọc thành bụi. Lá rộng hình dải, dài 15-40cm, rộng 6-8mm, nhẵn, có nhiều gân, có vách. Cuống cụm hoa có 6 cạnh sắc, xoắn lại nhiều hay ít, dài 10-55cm. Ðầu hoa hình trứng hay hình trụ, đường kính 4-6mm, có lá bắc kết hợp dày, các lá bắc ngoài màu vàng, các lá bắc trên xám xám, hoa mẫu 3, trừ hoa đực có hai lá đài; bao phấn đen.
- Ra hoa quanh năm.
Bộ phận dùng
Ðầu hoa – Flos Eriocauli, thường gọi là Cốc tinh thảo.
Nơi sống và thu hái
Cây mọc trên đất ẩm lầy đến độ cao 800m ở Quảng Ninh, Hải Hưng, Bắc Thái, Hà Bắc. Cũng phân bố ở các xứ nóng.
Tính vị, tác dụng
Vị the, hơi ngọt, tính bình; có tác dụng tán phong nhiệt, làm sáng mắt và sát trùng.
Công dụng, chỉ định và phối hợp
Chữa đau mắt do phong nhiệt (viêm kết mạc, màng mộng), nhức đầu, đau răng, đau cổ họng, thông tiểu và trị ghẻ lở. Ngày dùng 12-16g dạng thuốc bột hay thuốc sắc.
Ðơn thuốc:
- Viêm giác mạc: Cốc tinh thảo 16g, Phòng phong 16g, tán nhỏ; ngày uống 3 lần, mỗi lần 1-2g.
- Thiên đầu thống: Cốc tinh thảo 8g, Ðịa long (Giun đất) 1g, Nhũ hương 4g. Các vị tán nhỏ, mỗi lần 4g, đốt, xông khói vào lỗ mũi.
Ghi chú:
Ở Trung Quốc, người ta thường dùng các loài Cốc tinh thảo khác – Eriocaulon buergerlanum Koern và E. sieboldianum Sieb, et Zucc. Ở nước ta, loài Cỏ dùi trống nam – Ericocaulon australe R. Br cũng có thể dùng.