BỘT BỒ THỰ LƯƠNG
Bột Thự lương (bột cù Nâu) 1 kg
Cơm nếp đủ bó vết thương
Chủ trị:
Bó gẫy xương kín, gẫy xương hở đã được xử trí vô khuẩn, bằng thuốc điếu trị vết thương phần mềm, và xương đã được đưa vào đúng vị trí (hành huyết, tiêu sưng, giảm đau, liền xương).
Cách dùng, liều lượng:
Củ Nâu gọt vỏ thái mỏng sấy khô tán bột mịn.
Khi dùng: nấu cơm nếp hơi nát, trộn bột củ Nâu theo công thức:
Cơm nếp nát 100g
Bột củ Nâu 20g
Hai thứ giã nát đều, khi cơm còn đang nóng dát thành một bánh dài đủ bó chỗ xương gẫy, đặt thuốc lên vải gạc hoặc lá chuối, dàn đều bó vào xung quanh chỗ gẫy, đặt nẹp băng cố định cho chặt.
Hai ngày thay thuốc 1 lần.
THUỐC CAO BÓ GẪY XƯƠNG
Quế chi 400g
Lá Cúc tần 200g
Lá Ngải cứu 100g
Đại hồi 20g
Dầu thầu dấu (dấu Ve) 500g
Sáp ong 100g
Chủ trị:
Bó gẫy xương (hành huyết, tiêu sưng, giảm đau, liền xương).
Cách dùng, liều lượng:
Bốn vị thuốc đầu, sấy khô giòn trộn lẫn, tán bột mịn.
Sáp ong cho vào dầu Ve đun quấy cho tan hết, bắc ra để giảm bớt nóng cho dần thuốc bột vào dung địch Sáp ong dầu. Ve đánh đều thành thứ cao đặc như bánh dày. Sau đó đem dàn thuốc lên giấy dấu dày 3mm vừa đủ bó quanh chỗ xương gẫy, bó vào xung quang chỗ gãy, đặt nẹp, băng cố định cho chặt. Khi nơi gây đã ổn định, ba ngày thay thuốc 1 lần.
BỘT DUNG THỤ KÊ ĐẢN BẠCH
Lá Dung thụ (lá Si) 1kg
Thiên niên kiện 200g
Kê đản bạch (lòng trắng trứng gà) đủ dùng
Chủ trị:
Bó gẫy xương (hành huyết, tiêu sưng, giảm đau).
Cách dùng, liều luợng:
Lá Si, Thiên niên kiện, sấy khô tán bột mịn.
Khi dùng theo công thức sau:
Thuốc bột 100g
Lòng trắng trứng gà 2 quả
Lòng trắng trứng đánh kỹ thành bọt như kem mới cho bột thuốc vào nhào thật đều (nếu khò thêm 1 ít rượu trắng cho vừa đủ dẻo). Tuỳ theo độ lớn vết thương to nhỏ mà dùng thuốc nhiều hay ít cho vừa đủ bó.
Dàn thuốc trên vải gạc hay giấy dẩu dày 3mm bó xung quanh nơi gẫy, đặt nẹp, băng cố định cho chặt.
Khi nơi xương gãy đã ổn định, 3 ngày thay thuốc 1 lần.
THUỔC BÓ THANH TÁO
Lá Thanh táo (Tiếp cốt thảo) tươi
Chủ trị:
Bó gẫy xương (tiêu viêm, hành huyết, giảm đau, liền xương).
Cách dùng, liều lượng:
Hái lá và ngọn non liều lượng vừa đủ dùng cho vết thương, rửa sạch giã nhỏ, bó thuốc vào nơi gẫy, đặt nẹp, băng cố định cho chặt.
Khi nơi xương gãy đã ổn định, mỗi ngày thay thuốc 1 lần.
THUỐC BÓ MỘC MIÊN NÚC NÁC
Mộc miên bỉ tươi (vỏ cây Gạo) 6 phần
Nam hoàng bá (vỏ cây Núc nác) tươi 4 phần
Chủ trị:
Bó gẫy xương (giảm đau, tiêu viêm, hành huyết).
Cách dùng, liều lượng:
Hai thứ vỏ cây trên cạo bỏ vỏ (hô ngoài, rửa sạch, thái mỏng giã thật mịn, bó vào nơi gẫy, đặt nẹp, băng cố định chặt.
Khi nơi xương gẫy đã ổn định 2 ngày thay thuốc 1 lần.
THUỐC BÓ XƯƠNG RỒNG XẠ CAN CỦ KHỞI
Cành Xương rồng leo (Xương rồng ông) tươi 40%
Vỏ rễ cây củ khởi (Địa cốt bỉ) tươi 20%
Lá cây Rẻ quạt tươi 20%
Gừng tươi 15%
Muối ăn (để riêng) 5%
Chủ trị:
Bó gãy xương (hành huyết, tiêu ứ, giảm đau, liền xương).
Cách dùng, liều lượng:
Xương rồng bỏ lõi cùng các vị khác rửa sạch, thái mỏng, giã qua cho muối vào giã tiếp cho nhỏ, bó vào nơi xương gẫy, đặt nẹp, băng cố định chăt.
Khi nơi xương gẫy đả ổn định ngày thay thuốc1 lần.
BỘT BÓ DUNG THỤ GIÁNG HƯƠNG
Dung thụ diệp tươi (Lá Si)
Giáng hương diệp (cây Bái) tươi
Hương tiêu diệp (Lả chuối tiêu) tươi
Lá Mua lùn (Lá Mua nước) tươi
Lá hoa Giẻ thơm (lá cây giỏ dẻ) tươi
5 thứ lượng bằng nhau.
Chủ trị:
Bó gãy xương (hành khí, hoạt huyết, thư cán hoạt lạc, tiêu viẽm, giảm đau, liền xương).
Cách dùng, liều lượng:
Các thứ lá cắt bỏ hết cuống và sống lá, rửa sạch thái nhỏ, phơi âm can 3 ngày đêm, sấy khô giòn, tán bột mịn.
Khi dùng hoà bột thuốc vào rượu và nước đun sôi {50% rượu, 50% nước) vừa đủ quánh dẻo (nếu pha nát quá da sẽ bị bỏng rộp), đẳp thuốc bó vào nơi xương gẫy đặt nẹp băng cố định chặt.
Khi nơi xương gẫy đã ổn định 3 ngày thay thuốc 1 lần.
Chú ý:
Nếu phía trên và phía dưới nơi xương gẫy sưng nề thì dùng 30g thuốc bột trên ngâm với 150ml rượu trắng, xoa vào nơi sưng (không bóp) ngày xoa 5 lần, đêm xoa 2 lần.
THUỐC BÓ KHOAN CÂN ĐẰNG
Lả vả dày Khoan câu đằng tươi (Dây đau xương)
Chủ trị:
Bó gẫy xương (Hành huyết, tiêu sưng, giảm đau, thư càn hoạt lạc, liền xương).
Cách dùng, liều lượng:
Lá và Dây đau xương liều lượng đủ dùng, rửa sạch, thái nhỏ, giã nát, bó vào nơi xương gẫy, đặt nẹp, băng cố định chặt.
Sau khi bó được 6 ngày chuyển dùng thuốc bó bột: Thự lương (củ Nâu).
Thự lương gọt bỏ vỏ thô, thái mỏng giã nát nhừ, bó vào nai xương gẫy, đặt nẹp, băng cố định chặt.
3 ngày thay thuốc 1 lấn, bó đến khi khỏi.
THUỐC BÓ BIỂN ĐẬU TỲ MA TANG ĐIỆP
Biển đậu diệp (lá Đậu ván trắng) Tươi 100g
Tỳ ma diệp (lá Thầu dầu tía) tươi 100g
Tang diệp (lá Dâu) tươi 100g
Chủ trị:
Bó gẫy. xương, bong gân, sai khớp, chấn thương tụ máu sưng nóng đỏ đau (thanh nhiệt, hành huyết, tiêu sưng, giảm đau, mau liền xương).
Cách dùng, liều lượng:
Ba thứ lá rửa sạch, giã nhỏ, trộn thêm Giấm thanh đủ ướt bó vào nơi xương gẫy, bong gân, sai khớp chấn thương, băng cố định chặt.
Mỗi ngày thay thuốc 1 lẩn.
THUỐC BÓ MỘC MIÊN TANG DIỆP MUA BÀ
Mộc miên bì (vỏ cây Gạo) tươi 200g
Lá Mua bà tươi 100g
Lá Dâu tươi (Tang diệp) 50g
Đại hồi (để riêng) 10g
Quế chi tiêm (để riêng) 10g
Chủ trị:
Bó gẫy xương, bong gãn, sai khớp, chấn thương tụ máu sưng đau (hành huyết, tiêu sưng, giảm đau, mau liền xương).
Cách dùng, liều lượng:
Quế, Hồi sấy Khô tán bột mịn để riêng.
Vỏ Gạo gọt bỏ vỏ thô, lá Mua, lá Dâu, rửa sạch, thái nhỏ giã thật nhừ, trộn đều vâi bột Quế, Hồi bỏ vào nai bị thương băng cố định chặt.
Ba ngày thay thuốc 1 lần.
THUỐC BÓ CHÙM GỬI
Chùm gửi (Tầm gửi) tươi 100g
Lá Gấc tươi 30g
Gạch non 20g
Giấm thanh đủ dùng
Chủ trị:
Chấn thương sai khớp, bong gân, tụ máu sưng đau, tấy đỏ, cử động khó khăn.
Cách dùng, liều lượng:
Gạch non tán bột mịn thêm Giấm sào nóng trộn lẫn với lá Gấc, lá Tầm gửi đã rửa sạch giã nhỏ dàn mỏng thuốc lên
vài gạc khi thuốc còn ấm,bó xung quanh vết thương; băng cố định chặt.
2 ngày thay thuốc 1 lần.
BỘT BÓ GẪY XƯƠNG
Huyết giác 10g
Đại hồi 5g
Quế chi 4g
Thương truật 6g
Dây Đau xương tươi 20g
Lá Cúc tần tươi 5g
Lá Đòn kẻ cắp (Đòn gánh) tươi 5g
Vỏ Riệt tươi (?) 4g
Vỏ cây Gạo (Mộc miên bì) tươi 4g
Lá khoai lang tươi đủ dùng
Chủ trị:
Trẹo gẫy xương, trật khớp.
Cách dùng, liều lượng:
Các vị Huyết giác, Đại hồi, Quế chi, Thương truật sấy khô tán bột mịn để riêng.
Các vị khác rửa sạch, thái nhỏ giã nhuyễn, trộn lẫn với bột Huyết giác, Đại hổi, Quế chi, Thương truật.
Thêm lá khoai lang giã thật nhuyễn.
Chỉnh lại xương gẫy, khớp trật trở lại vị trí cũ ngay ngắn đúng khít (nếu xương gẫy chỉnh hình không tốt, xương can lệch khó nắn lại như cũ). Sau đó đặt một lần gạc bao khắp vết thương (tránh phỏng da do sức nóng của thuốc), xong đắp thuốc lên, phủ ngoài thuốc bằng một lần gạc, dùng nẹp tre buộc cố định (nếu gẫy xương đùi phải nẹp cố định từ nách đến bàn chân).
Một tuần lễ thay thuốc một lần. Thường là dùng ba miếng thuốc.
Chú ý:
1. Khi bó miếng thứ 2:
– Để đảm bảo nơi gẫy đúng khít khi đắp miếng thuốc thứ 2 cần kiểm tra lại vết thương, nếu thấy vị trí xương chưa tốt lắm phải nắn sửa lại ngay không nên để chậm.
– Khi đặt nẹp cán tránh những nơi có động mạch hoặc mạch máu lớn (tránh làm mạch máu không thông).
– Khi bệnh nhân có cảm giác tê lạnh, hoặc thấy phía dưới tay chân sưng tím là do buộc quá chặt cần nới lỏng nút buộc ra.
– Sau khi buộc thuốc 3-4 ngày nếu thuốc khô quá nên nhỏ ít rượu vào để làm thuốc nhuận dẻo trong 1 tuần.
2. Trường hợp xưong trẹo không gẫy, sau khi nắn lại khớp nếu còn sưng đau nhiều, chỉ bó cố định trong vài ba ngày.
3. Trường hợp gẫy, trẹo năng dùng thêm thang thuốc uống trong sau:
Đại hồi 8g
Quế chi 8g
Huyết giác 20g
Thương truật 12g
Đào nhân 10g
Hồng hoa 4g
Tô mộc 10g
sắc uống, ngày 1 thang.
4.Trường hợp người bệnh bí tiểu tiện.
Dùng rễ cỏ tranh 40g nấu nước uống trong ngày.
5. Trường hợp người bệnh bí đại tiện
Dùng Đại hoàng 15g nấu nước uống trong ngày.
THUỐC BỘT NGHỆ MẦN TƯƠI THANG NGHỆ CÚC TÁN.
Nghệ vàng (tươi) 20g
Lá Mần tưới (tươi) 40g
Lá Ngải cứu (tươi) 40g
Lá Dâm bụt (tươi) 40g
Lá Cúc tần (tươi) 40g
Chủ tri:
Chấn thương gẫy xương.
Cách dùng, liều lượng:
Các vị rửa sạch, giã nhuyễn đắp và bó quanh vết thương sau khi đã chỉnh cố định xương gẫy, băng chặt lại
DUNG THỤ HOÀNG BÁ MIỀN BI TÁN
Dung thụ diệp tươi (Lá Si tươi) 20g
Nam hoàng bá (Vỏ Núc nác) tươi 20g
Mộc miên bì (vỏ Gạo) tươi 20g
Lá Gấc tươi 20g
Sáp ong đủ dùng
Chủ trị:
Bó gẫy xương kín
Cách dùng, liều lượng:
Tất cả các vị rửa sạch, giã nhuyễn, cho vào Sáp ong đã nấu lỏng, quấy đều thành cao mềm, đắp lên chung quanh vết thương sau khi đã cố định chỉnh hình, băng lại.
Hai, ba ngày thay bằng 1 lần.
CAO BÓ GẪY
Đại hoàng 60g
Nhũ hương 40g
Một dược 40g
Đinh hương 40g
Quế chi 40g
Thiên niên kiện 80g
Chủ trị:
Bó gẫy xương
Cách dùng, liều lượng:
Các vị tán bột mịn trộn đều.
Khi dùng nấu thành cao theo công thức sau:
Bột thuốc 200g
Nhựa thông (Tùng hương) 100g
Sáp ong 100g
Dầu Thầu dầu (Dầu ve) 400g
Dầu Thầu dầu đun sôi cho Sáp ong vào đun quấy tan, bắc ra cho Nhựa thông và bột thuốc vào quấy đểu thành cao. Phết lên giấy bóng kính hay giấy polyetylen bó kín chung quanh nơi xương gẫy sau khi đã chỉnh đưa xương trả về vị trí cũ, đặt nẹp băng cổ định.
Đắp, bó liên tục trong 3 – 4 tuần lễ không phải thay thuốc.
THUỐC BÓ GÃY XƯƠNG
Cốt toái bổ tươi 200g
Lá Sen tươi 100g
Lá Trắc bá tươi 100g
Quả Bồ kết tươi 50g
Chủ trị:
Bó gẫy xương
Cách dùng, liều lượng:
Các vị rửa sạch, nghiền nho đắp bó vào nơi xương gẫy sau khi đã chỉnh hình, nẹp băng cố định chặt.
2-3 ngày thay thuốc 1 lần.